Andrei Bey, son yıllarda Türkiye ile Belarus arasındaki ticaret cirosu beş kat arttı ve son on yılda Belarus’a doğrudan yapılan yatırım hacmi dört kat büyüdü. Konuyla ilgili neler söylemek istersiniz? Bize Türkiye’deki Belarus ekonomik projeleri hakkında bilgi verebilir misiniz?
Belarus ile Türkiye arasındaki ticari ve ekonomik iş birliğinin istikrarlı ve dinamik bir şekilde geliştiğini rahatlıkla söyleyebiliriz.
Makine mühendislerinin sanayide kullandığı parçalar ve bileşenler; tekstil, kimya ve metalurji endüstrileri için büyük çeşitlilik gösteren ara ürünlerin karşılıklı sevkiyatlarının büyümesiyle kanıtlandığı gibi, ülkelerdeki imalat işletmelerinin iş birliğini de derinleştirdi. Karşılıklı ürün tedarikleri ve sevkiyatları her iki ülkenin topraklarında yerelleştirmeyi teşvik ediyor. Belarus’taki sanayi kuruluşları, Türk firmaları ile ortaklık sağlayarak Türkiye'de montaj tesisleri kurmaya ve ürünlerini bölgedeki diğer ülkelerin piyasalarına beraber tanıtmaya büyük ilgi duyuyor.
Bu anlayışla, 2017 yılında mevcut işbirliği imkanlarını geliştirmek amacıyla İstanbul’da Minsk Otomobil Fabrikası’nın (MAZ) temsilciliğini oluşturduk. MAZ, bileşenlerinin bir kısmını Türkiye'den satın alıp, bir kısmını da Türk pazarına sunuyor. Türkiye'deki belediyelerin artan ihtiyaçlarını karşılamak üzere modern şehir otobüsleri üretiyoruz. Bu çevre dostu araçlar Türkiye'de popüler hale gelmeye başlayan sıvılaştırılmış gaz motorlarını kullanıyor.
Geçen yıl, Türkiye’nin tarım alanlarında, Avrupa’nın en büyük tarımsal makine üreten firmalarından biri olan Belaruslu şirket Gomselmash’ın yem hasat biçerdöverlerini başarıyla test ettik. Bu sene Gomselmash, Türkiye'deki ticari satışlarını başlatıyor ve Türk ortağı ile birlikte Bandırma’da biçerdöverlerin montajını ve üretimini yerelleştirilmeye hazırlanıyor.
Bu arada Türkiye'de üretilmeyen diğer makinalar için montaj tesisleri kurma ihtimalini de inceliyoruz. Buna örnek olarak tahıl hasat biçerdöverleri, yol, inşaat ve kar temizleme makinaları ve damperli kamyonları örnek olarak gösterebilirim.
Mobilya endüstrisindeki Belarus-Türk ortak projelerin gelişmesini de umut verici olarak değerlendiriyoruz, Türkiye'ye masif ürünleri sevk etme ve bölgedeki satış imkanlarını arttırma üzerinde çalışıyoruz.
Belarus ile Türkiye arasındaki ekonomik iş birliğinin geleceği ile ilgili neler söylemek istersiniz?
Belarus ve Türkiye arasındaki ekonomik ilişkilerin geleceğinde iyimser bir tablo var, uzun vadede iki ülkenin liderleri arasındaki dostça bağların, devlet organları arasındaki yakın temasların, ayrıca iş çevreleri arasındaki dinamik iş birliğinin stratejik bir ortaklığa dönüşeceğinden eminiz.
Belarus’un, Türkiye’nin bölgedeki ekonomik çıkarlarının geliştirilmesi için bir platform olmasını istiyoruz. Buna istinaden, Türk iş adamlarının güçlü pozisyonlara sahip olduğu ülkelerde ekonomik gücümüzü genişletmek için Türkiye'yi önemli bir kanal olarak görüyoruz.
Belarus'ta üretilen hangi mal grubuna Türkiye'den devamlı bir talep var?
Kimyasal ve petrokimya sanayi ürünleri, kereste ve ahşap endüstrisi malları, yüksek katma değeri olan metalurjik mahsuller ilk aklıma gelenler… Türkiye pazarında ciddi ölçüde tarım, inşaat ve teknik makinalarımız var, bu konuda ciddi bir teknolojiye ve üretim potansiyeline sahibiz.
Potas, azotlu gübre ve turba gibi farklı ürünlerimize de Türkiye’den talep var. Bu ürünlerin Türkiye pazarındaki yerini daha da büyütmeyi amaçlıyoruz.
Belaruslu gıda ve hafif sanayi işletmelerine, üçüncü ülkelerin pazarlarını Türk iş adamlarıyla ortaklaşa keşfetmesi için yardımcı oluyoruz.
Belarus’a yatırım yapmayı düşünen Türk girişimciler için bazı öncelik ve imtiyazlardan söz edebilir miyiz?
Türkiye, Belarus ekonomisine doğrudan yatırım yapan en büyük ülke. Ülkemizde Türk projelerinin başarılı bir şekilde uygulanabilmesi için tüm gerekli altyapı, en önemlisi de eğitimli bir iş gücü mevcut. Ayrıca son yıllarda ülkemizde yatırım mevzuatını geliştirmek amacıyla önemli adımlar atılmış ve yatırımcıları desteklemek için etkili bir sistem oluşturulmuştur. Bu çabalar sayesinde Belarus, 2017 yılında Dünya Bankası'nın "Doing Business" listesinde 37. sırayı almıştır.
Belarus’taki yabancı yatırımcılara karşı uygulanan kolaylıklar ve öncelikler, dünyanın en önemli ekonomik yatırımlarıyla benzerlikler göstermektedir. Örneğin harç ve vergi oranlarındaki muafiyet ve önemli indirimler, imtiyazlı kredilendirmeye, çeşitli idari prosedürlerin hızlandırılmasına ve basitleştirilmesine, devlet mülklerinin özelleştirilmesine imkan sağlamaktadır. Çin'in sanayi parkları örnek alarak yaratılan "Büyük Taş" Endüstriyel Parkı veya Yüksek Teknoloji Parkı gibi örnekleri bunun içinde sayabilirim.
Ek olarak, büyük ölçekli projeleri olan bir yatırımcı, hükümetimiz ile özel bir yatırım anlaşması yaparak projesinin uygulanması için gerekli olan ekstra desteği alabilir.
Ayrıca Belarus-Türkiye Hükümetlerarası Karma Ekonomik Komisyonu çerçevesinde, Belarus serbest ekonomi alanları olan Mogilev ve Grodnoinvest’de Türkiye’nin organize sanayi bölgelerini örnek alarak Türk yatırımcılar için özel platformların oluşturulmasına devam edilmektedir.
Belarus Cumhuriyeti Büyükelçiliği’nin ülkede yaşayan yabancılarla özellkle Türk vatandaşlarıyla ilgili ne tür çalışmaları var?
Konsolosumuz Türkiye'de yaşayan Belarus vatandaşlarıyla sürekli temas halindedir. Danışmanlık, sosyal medyadaki Belarus ile ilgili gruplarda da devam ediyor. Bunun dışında, konsolosun Belarus vatandaşlarıyla bir görüşme yapmak için Türkiye'nin herhangi bir bölgesine gitmesini öngören görev alanının dışında bir çalışma şekli de var. Ayrıca çeşitli kültür veya spor etkinlikleri düzenlemek isteyenlere de her zaman açığız. Büyükelçilik, yapıcı girişimlere her zaman destek vermeye hazırdır.
Bu kadar sorumluluk ve çok yönlülük isteyen işinizin arasında neredeyse hiç boş vaktiniz yoktur. Biraz nefes almak istediğinizde günlük hayatınızda neler yapıyorsunuz?
Aslında, gerçekten de boş zamanım çok az, ancak spor yapmak ve okumak için haftada birkaç saat bulmaya çalışıyorum.
Farklı bölgelere seyahat etmek için her fırsatı kullanıyorum. Ülkelerin yerel gelenekleri, mutfağı, tarihi ve mimari eserleriyle tanışıyorum. Mesela Türkiye’ye en son ziyaretimin üstünden üç sene geçti ama ülke zengin doğasıyla ve kültürel geleneklerinin çeşitliliğiyle beni hala şaşırtmaya devam ediyor.
Türkiye’nin hangi bölgeleri veya şehirleri üzerinizde en güçlü etkiyi bıraktı?
Açıkçası, belli bir şehri veya bölgeyi seçmek benim için gerçekten çok zor çünkü her birinin kendine özgü bir yapısı ve eşsiz ayrıntıları var. Türkiye muhteşem bir kültüre ve zengin bir tarihe sahip çok güzel bir ülke. Her bölgesi özgün ve tarihsel geçmişiyle bağlantılı bir canlılığa sahip. Ülkede geleceğin gelenekleri adeta geçmişin temelleri üzerine kurulmuş.
Özellikle Bursa özgün mimari tarzı ve ortaçağ dokusuyla aklıma kazındı, İzmir civarı ve Çeşme ilçesi beni çok etkiledi, Kapadokya üzerimde çok derin izlenimler bıraktı, Trabzon'a olan gezi de hafızamdan uzun süre çıkmadı.
Ayrıca Mardin şehrinin de ülkeye özgü misafirperverliğin ve bir arada yaşama kültürünün simgesi olduğunu söyleyebilirim. Mardin gibi şehirlerde insanlık tarihini ister istemez sorgulamaya başlıyorsunuz.
Sizce Belarusluların ve Türklerin benzer özellikler var mı?
Bazı insanlara söyleyeceklerim ne kadar garip gelirse gelsin, Belaruslar ve Türkler birçok açıdan birbirlerine benziyor ve bizi birleştiren bir sürü şey var. Bu durum günlük hayatta bile kendini gösteriyor. Mesela eve girdiğimizde biz de Türkler gibi ayakkabılarımızı çıkarırız. Belaruslular tıpkı Türkler gibi açık havada mangal yapmayı seviyor ve yaprak çayını sallama poşetli çaya tercih ediyorlar. Biz kahveyi de Türk usülü yaparız. Hatta cezvenin adı bizde ‘turka’dır. Türkiye'de olduğu gibi bizde de gelin adayları çeyiz hazırlar. Mesela annemle babamın evinde, farklı eşyaların saklandığı ve adı Türkçede sandık olan "sunduk" bulunur. Kültürlerimiz geçmişte de iç içeydi, şimdi de çok yakın. Ama her şeyden önemlisi, Belarus ve Türk halkının sıcaklığının, konukseverliğinin, mertliğinin ve samimiyetinin birbirine çok benzediğine inanıyorum.
Minsk'e iş amaçlı ya da tatil için bir yolculuk yapacaksanız arkadaşlarınıza ve akrabalarınıza Türkiye’den hangi hediyelik eşyaları götürürsünüz?
Türkiye'de benzersiz özelliklere sahip birçok otantik hatıra eşyası var. Elbette, en popüleri nazar boncuğu. Bu tılsım sadece turistler arasında değil, aynı zamanda yerel halk içersinde de çok popüler. Nazar boncuğunu evin girişinde, konut ve ofis binalarında görebilirsiniz; insanlar kendilerini kem gözlerden korumak amacıyla kıyafetlerine de takıyorlar. Ayrıca Türkiye Osmanlı döneminden beri kaliteli bakır çanak ve çömlekleriyle de ünlü. Bizde de kahvaltı sırasında, kızarmış yumurta bakır bir tava içinde, geleneksel sütlü tatlılar ise bakır bir kapağın altındaki tabakta servis edilir. Ancak, Türkiye'den dönenlerde dört gözle beklenen ve en iyi hediye sayılan, şüphesiz baklava, lokum, şerbet gibi geleneksel Türk tatlılarıdır.
