06.03.2019 | 11:01
Hollandalı şirket TMF Group tarafından yakın geçmişte yapılan bir araştırmaya göre Avrupa, Asya, Kuzey ve Güney Amerika'daki 94 ülke arasında Belarus, kendisine komşu ülkelerin çoğunu ve BDT'deki diğer ülkeleri geride bırakarak muhasebe ve vergide mevzuat uyumu açısından en karmaşık ülkeler listesinde 19. sırada yer aldı. Listenin ilk sırasında ise Türkiye yer alıyor. Dolayısıyla Türk iş adamlarına Belarus'taki vergilerin hesaplanmasının Avrupalı meslektaşları kadar zor gelmeyeceğini düşünsek de yine de bazı nüansları bilmekte fayda var.
Uygulamada, Belarus’ta iki vergi sistemi vardır: genel vergilendirme sistemi ve özel vergi rejimleri. İkincisi basit vergilendirme sistemine girer. Serbest Ekonomik Alanları, Yüksek Teknolojiler Parkı ve Great Stone Parkı gibi yerlerdeki bölgesel ve endüstriyel vergi rejimlerini, ayrıca kırsal kesim ile küçük kasaba ve köylerde uygulanan vergi hesaplama sistemini kapsar.
Genel vergilendirme sistemi
Genel vergilendirme sistemi, şu vergileri içerir: KDV (standart oran % 20), gelir vergisi (standart oran % 18), arazi vergisi (arazinin kadastro değerinden hesaplanmaktadır) ve emlak vergisi (oran % 1).
Buna ek olarak, bir işletme, faaliyet türüne bağlı olarak, tüketim vergisi (tüketim vergisine tabi tutulan ürünler arasında alkollü içecekler ve bira, tütün ürünleri, çeşitli yakıt türleri vb. yer alır), Belarus Cumhuriyeti topraklarında faaliyet göstermeyen yabancı uyruklu şirketlerin gelirinden alınan vergi, doğal kaynakların ekstraksiyonuyla ilgili vergi, ekolojik vergi ve offshore vergisini ödemelidir. Ayrıca, pul ve konsolosluk ücretleri, devlet ve patent ücretleri de ödenmelidir.
Belarus’ta katma değer vergisi, bütçe gelirlerini oluşturmada önemli bir rol oynar ve buna bağlı olarak vergi denetim kurumu açısından esas vergi olarak sayılır. Vergilendirmeye tabi tutulanlar arasında, Belarus Cumhuriyeti topraklarında malların (işler, hizmetler) ve mülk haklarının satılması, ayrıca Belarus Cumhuriyeti topraklarına malların ithali (ithalat KDV’si) yer almaktadır.
Ülkede % 20 olan standart oran, hem büyük hem de küçük tarafa sapabilir. Mesela, 1 Nisan 2017 tarihinden itibaren aboneler için verilen telekomünikasyon hizmetleri üzerinden % 25 oranında KDV tahsil edilmektedir. Gıda ürünleri ve çocuklara yönelik ürünlerin (onaylanması gereken listeye göre) ithalatı ve satışı, ayrıca bitki yetiştirme ve hayvancılık ürünlerinin satışı için % 10'luk tercihli oran belirlenmiştir. Malların ve hizmetlerin ihracatı için, ayrıca bazı malların ve işlerin satışı için % 0 oranı belirlenmiştir.
Özel yasal vergi rejimleri için ithal mallar üzerinden alınan KDV’den muafiyet öngörülmüştür, Ancak bunun uygulanması Belarus topraklarında işbu malların (işler, hizmetler) satılması veya hedeflenen kullanımıyla ilgili çeşitli koşullarla sınırlıdır.
Katma değer vergisinin hesaplanmasında ana noktalardan biri vergi indirimidir. Bu vergi indirimi, ‘giriş KDV’si yani mallar ve hizmetler ithal edilirken önceden ödenen KDV ve müşteriye mal (hizmetler) satılırken Belarus’taki KDV mükellefleri olan satıcılar tarafından belirlenen KDV sayesinde oluşturulur. 1 Ocak 2017 tarihinden itibaren, KDV için vergi indirimi uygulamasının temeli ve ana şartı, kurulu düzene uygun olarak hazırlanmış bir elektronik faturanın bulunmasıdır.
Gelir vergisi oranı da (vergilendirilen nesneler arasında brüt kar, temettüler ve benzeri kazançlar yer alır) % 18 olan standart değerinden değişiklikler gösterebilir: Bankalar ve sigorta kuruluşları için % 25, temettüler için % 12.
Bunun dışında, çeşitli yüksek teknoloji ve yenilikçi ürünlerin yanı sıra teknoloji parkları ve bazı özel rejimler için indirilmiş oranlar (% 0 dahil) belirlenmiştir. Bu oranlar, özel listelere göre veya ilgili statünün atanması durumunda uygulanır.
Vergilendirilebilir geliri belirlerken, çoğu durumda devlet tarafından düzenlenen harcamaların listesinin tutulması önemli bir husustur. Bu bağlamda, vergi denetimleri sırasında yakından takip edilmeye tabi olan bu vergi için oldukça kapsamlı bir yasal çerçeve bulunmaktadır.
Belarus’taki kuruluşlar için emlak vergisinin hesaplanması hiç kolay değildir. (Vergilendirme nesnelerini kalıcı inşaat yapıları ve makine-yerleri oluşturur) Genel kurallara göre gayrimenkul üzerindeki yıllık vergi oranı % 1 olarak belirlenmiştir. Yerel yönetim kurumları, vergi oranlarını 2,5 kattan fazla olmamak şartıyla arttırabilir. Onaylanmış belgelere göre inşaat süresi uzatılmış ve hala tamamlanmamış kalıcı yapılar için yıllık vergi oranı % 2 olarak belirlenmiştir. Ayrıca, vergilere tabi gayrimenkul değerini tespit etmek de çok önemlidir. Endeksleme ve çeşitli yeniden hesaplama katsayılarının ortaya çıkması sebebiyle, bu vergi için vergi matrahı her yıl değişir ve bu da ödenen vergi miktarlarında önemli değişikliğe neden olabilir.
Arazi vergisinin vergi matrahı, genel kurala göre arsanın kadastro değerine göre belirlenir. Arazi vergi oranları, arsanın kullanım hedefine bağlıdır. Yerel yönetim kurumları, belli ödeyici kategorilerine göre 2,5 katı aşmamak şartıyla arazi vergisi oranlarını arttırma (azaltma) hakkına sahiptir. Onaylanmış belgelere göre inşaat süresi uzatılmış ve hala tamamlanmamış kalıcı yapılar tarafından kaplanmış araziler için, 2 katsayısı ile arttırılan arazi vergisi oranları uygulanır.
